بهترین شیوه در صحت سنجی یا پروور، مقایسه‌ی عملکرد دستگاه اندازه گیری جریان با یک دستگاه دقیق‌تر و با تفکیک‌پذیری بالاتر است. اما در اینجا، دقیق‌تر بودن دستگاه شاخص با چه معیارهایی سنجیده می‌شود؟ آیا کفایت می‌کند که صرفاً به گواهینامه‌های اولیه صادره توسط سازنده دستگاه یا گواهینامه‌های صادره توسط مؤسسات مجاز معتبر که آزمایش‌هایی روی دستگاه ما انجام داده‌اند، استناد کنیم؟ شرایط آزمایش و محیط آزمایشگاه به چه نحو باید باشد؟ مراحل آزمایش به چه صورت است؟ بسیاری از این سؤال‌ها در متن استاندارد ISO/IEC 17025 به عنوان الزامات آزمایشگاه یک واسنجی قید شده است، اما هدف ما در اینجا تبیین این استاندارد معتبر بین‌المللی نیست. در ابتدای امر می‌خواهیم در خواننده ایجاد شک نموده و صحت عملکرد دستگاه شاخص و مبنای خود را نیز زیر سؤال ببریم. در این‌صورت اقدام صحیح چیست؟ در صحت‌سنجی و واسنجی دستگاه‌های اندازه گیری جریان سیالات (به ویژه دستگاه‌های با کاربرد اندازه گیری به قصد فروش) مراحل زیر بایستی به دقت انجام شود:
- اولین گام، تعیین حجم پایه یا حجم مبنا در یک صحت سنج است. به این روش، آبرانی یا واتر درا (water draw) گفته می‌شود. به بیانی، مشخص شدن حجم پایه‌ی یک صحت سنج به معنای واسنجی صحت سنج قلمداد می‌شود.
- با داشتن یک صحت سنجی که عملیات واسنجی روی آن موفقیت‌آمیز بوده، گام بعدی واسنجی دستگاه اندازه گیر مبنا است. در این مرحله بر آن خواهیم بود که دستگاه شاخص خود را واسنجی نموده تا بعد از اطمینان نسبت به صحت عملکرد آن، نسبت به تعیین MF مربوط به دستگاه شاخص خود اقدام نماییم.
- حال با داشتن یک دستگاه اندازه گیر مبنا که هم از عملکرد آن مطمئن هستیم و هم دارای گواهینامه با تاریخ معتبر است، می‌توانیم دستگاه اندازه گیری خود را در کارگاه یا در حین عملیات بارگیری واسنجی نماییم.
نکته: بعد از انجام اولین گام و تعیین حجم پایه صحت سنج یا پروور، این امکان وجود دارد که دستگاه اندازه گیری خود را در حین عملیات بارگیری نیز صحت سنجی نماییم. اینگونه صحت سنجی زمانی انجام می‌شود که صحت سنج ما به صورت ثابت در مسیر جریان بارگیری قرار داشته باشد.
عملیات صحت سنجی یا پرووینگ
بعد از اینکه مرحله مقدماتی و آماده‌سازی عملیات صحت سنجی با موفقیت انجام شد، حال می‌توانیم وارد مرحله اصلی صحت سنجی شویم.
- با تغییر وضعیت دادن به شیر چهارراهه آماده میشویم تا گوی را از محفظه محل استقرار یا محل قبل از راندن آن به طرف لوله U شکل هدایت نماییم. در دور اول آزمایش بایستی دقت وافر داشت تا میزان جریان سیال به مقدار مطلوب برسد و در این مقدار تثبیت شود.
- با هدایت نمودن گوی به طرف لوله U شکل، گوی به محل اولین آشکارساز خواهد رسید و از این لحظه شمارنده شروع به شمارش می‌کند.
مفهوم حجم پایه (حجم بین دو آشکارساز) در یک صحت‌سنج حجمی
می‌توانید به منظور آشنایی بیشتر با صحت سنج های حجمی این مقاله را مطالعه نمایید.
۳. بعد از طی مسیر لوله، حال گوی به محل آشکار ساز دوم رسیده و بلافاصله بعد از برخورد با آن، شمارش توسط شمارنده متوقف خواهد شد. حال گوی در محل استقرار مقابل جای می‌گیرد و بایستی از استقرار آن اطمینان حاصل کنیم.
۴. وظیفه بهره‌بردار در این مرحله ثبت میانگین دما و فشار است. منظور از میانگین، معدل دو متغیر در ورودی و خروجی پروور است.
۵. در این مرحله، اولین دور گردش گوی از راست به چپ با ثبت رقم شمارش شده توسط بهره‌بردار به پایان میرسد. به یک دور گردش گوی، Prover Pass گفته می‌شود.
۶. توجه به این نکته ضروری است که بعد از ثبت رقم روی شمارنده نبایستی این رقم از روی شمارنده حذف یا مخدوش شود.
۷. بعد از طی مراحل 4 و 5 بایستی شیر چهارراهه را تغییر وضعیت بدهیم به‌طوری‌که گوی در جهت مخالف قبلی به‌طرف لوله U شکل هدایت شود. در اینجا گردش گوی از چپ به راست آغاز می‌شود.
۸. بعد از اصابت گوی با اولین آشکارساز، مجدداً شمارنده شروع به شمارش کرده و با عبور آن از مقابل دومین آشکارساز، شمارش متوقف می‌شود. به مجموع دو حرکت رفت و برگشت گوی یک Prover Round Trip گفته می‌شود.
۹. با ثبت میانگین دما، میانگین فشار و رقم روی شمارنده (که مجموع ارقام راست به چپ و چپ به راست است) یک دور کامل صحت‌سنجی شامل دور رفت و دور برگشت به اتمام میرسد. مجموع حجم مایع که در دور کامل به‌دست آمده است به‌عنوان مبنای محاسبات قرار می‌گیرد.
۱۰. آزمایش‌ها بایستی به تعداد لازم تکرار گردد. این تعداد، رقم ثابتی نبوده و به نتیجه‌ی به دست آمده در آزمایش‌ها برای محاسبه تکرارپذیری و همچنین توافق بین فروشنده و خریدار بستگی دارد.
منبع: برگرفته از مقاله «صحت سنجی در دستگاه های اندازه گیری جریان»
نوشته مهندس محمد حسن موحدی (دبیر انجمن مهندسان کنترل و ابزاردقیق ایران) و
دکتر امیر حسین زائری (عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال)
.
دیدگاه خود را بنویسید